Eridanus

Mythologie

Dit sterrenbeeld werd in de loop der geschiedenis vaak in verband met verschillende rivieren. Zo stelde Eridanus voor sommige de rivier de Nijl voor of voor andere dan terug de rivier de Po. Nog andere dachten dat deze constellatie geïdentificeerd kon worden met een mythische waterloop die uitmondde in Okeanos die één van de Wereldzeeen was. De zoon van de zonnegod Apollo, Phaëton, zou in deze mythische rivier zijn terecht gekomen nadat deze de zonnewagen mocht besturen omdat Phaëton er niet in slaagde de wagen onder controle te krijgen. Door dit gestuntel van Phaëton zou de hemel en aarde ontwricht geworden zijn en de god Jupiter slingerde een bliksem naar de zonnewagen waardoor Phaëton in de Eridanus terecht kwam en hierdoor een eind kwam aan deze dollemansrit.

Waar en wanneer vind ik Eridanus aan de sterrenhemel?

Dit sterrenbeeld is een van de langste constellaties aan de nachtelijke hemel en zijn gekronkel doet vaak denken aan dat van een rivier. In grootte is Eridanus het 6de sterrenbeeld. Eind november en begin december is Eridanus terug te vinden in het zuiden en deze periode is tevens ook de beste om dit sterrenbeeld te observeren maar de beste waarnemingen zal men pas kunnen doen vanop het zuidelijk halfrond aangezien Eridanus van de hemelequator naar het zuiden loopt. Men kan dit sterrenbeeld aan de noordelijke sterrenhemel terugvinden als men ten noordwesten kijkt van de ster Rigel uit het sterrenbeeld Orion. Vanaf daar loopt Eridanus in westelijke richting zo naar het zuiden en de helderste ster uit Eridanus bevindt zich in de buurt van het sterrenbeeld Waterslang.

Aangrenzende sterrenbeelden

• Orion
• Haas (Lepus)
• Stier (Taurus)
• Walvis (Cetus)
• Oven (Fornax)
• Phoenix
• Toakan (Tucana)
• Kleine Waterslang (Hydrus)
• Slingeruurwerk (Horologium)
• Graveerstift (Caelum)

Wat zijn de belangrijkste sterren?

Met magnitude 0,5 is de blauwwitte ster Alfa Achernar de helderste ster uit Eridanus en zijn naam betekent zoveel als de "monding van de rivier". Cura (Beta) is de ster die zich in de buurt bevindt van de ster Rigel uit het sterrenbeeld Orion en de naam Cura betekent ook wel "troon" of "voetenbankje" waarmee men verwijst naar de voeten van Orion. Eén van de meest interessante sterren voor astronomen uit Eridanus is de ster Epsilon waarvan men vermoed dat er een planeet rond draait en deze ster heeft een helderheid van magnitude 3,7. Eridanus bezit verder ook nog enkele boeiende dubbelsterren zoals Theta die ook wel Acamar genoemd wordt en bestaat uit twee witte sterren die al makkelijk met een kleine telescoop te scheiden zijn en elk magnitude 3,2 en 4,4 hebben. Omikron bestaat uit twee sterren met elke een helderheid van magnitude 4 en 4,4 waarvan Omikron 2 op zijn beurt nog eens kan worden gescheiden in twee sterren die elk magnitude 4,5 en 9,9 hebben.

Welke andere objecten zijn er te vinden in Eridanus?

Liefhebbers van deep-sky objecten zullen in het sterrenbeeld Eridanus zeker aan hun trekken komen aangezien dit sterrenbeeld onder andere de zeer mooie planetaire nevel NGC 1535 bezit. Deze planetaire nevel is van de 9de magnitude en bevindt zich op een afstand van 2.150 lichtjaar van de aarde. Dit object vinden we terug in de buurt van de sterren Omikron en Gamma. Op vlak van structuur en kleur is NGC 1535 vergelijkbaar met de bekende Eskimo-nevel in het sterrenbeeld Tweelingen. Naast de planetaire nevel NGC 1535 kan men in Eridanus ook nog eens twee spiraalvormige sterrenstelsels terugvinden (NGC 1232 en NGC 1300) die elk van de 10de magnitude zijn. NGC 1232 werd op 20 oktober 1784 ontdekt door de Duits-Britse astronoom William Herschel en heeft een visuele helderheid van magnitude 10,3. Het zeer mooie balkspiraalstelsel NGC 1300 bevindt zich op een afstand van 61 miljoen lichtjaar van de Aarde en werd door William Herschel in 1835 ontdekt. NGC 1300 heeft een doorsnede van ongeveer 110 000 lichtjaar en het maakt deel uit van de Eridanus Cluster van sterrenstelsels. Beide sterrenstelsels zijn terug te vinden in de buurt van de sterren Tau 3 en Tau 4 en zijn jammer genoeg enkel mooi waar te nemen met middelgrote of grote telescopen. Een andere opvallend deep-sky object in Eridanus is het onregelmatig sterrenstelsel NGC 1427A. Dit stelsel bevindt zich op een afstand van 52 miljoen lichtjaar van de Aarde en heeft een visuele helderheid van magnitude 13,4. 

De planetaire nevel NGC 1535 in Eridanus - Foto: Adam Block/Mount Lemmon SkyCenter/University of Arizona

Het prachtige sterrenstelsel NGC 1300 - Foto: NASA/ESA