Sterrenbeelden aan de sterrenhemel.
Foto: Babak Tafreshi

Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele licthjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het bekende sterrenbeeld Steenbok (Capricornus).

Mythologie

De mythologische achtergrond van dit sterrenbeeld kent zijn oorsprong bij de Griekse god Pan die een menselijk lichaam had maar horens en hoeven had van een steenbok. Pan waarschuwde de andere goden met zijn luide stem dat het verschrikkelijke monster Tepheus, die gestuurd werd door Gaia, iedereen zou aanvallen en daardoor veranderden de goden zich om Tepheus te misleiden in andere gedaanten en veranderde Pan zijn onderlichaam in dat van een vis. In de strijd die hierna losbarste viel het monster Zeus aan maar deze werd bijgestaan door Pan die Tepheus versloeg. Zeus verbande dit monster naar de voet van de Etna en Pan werd beloond voor zijn hulp door een plaats te krijgen aan de sterrenhemel.

Waar en wanneer vind ik Steenbok aan de sterrenhemel?

Het sterrenbeeld Steenbok kan worden terug gevonden wanneer men vanaf de meest noordelijk gelegen ster van de scharen van de schorpioen 60° oostwaarts gaat. Deze constellatie lijkt op een omgekeerde driehoek waarvan de basis naar het noorden wijst en dit sterrenbeeld behoort tot de constellaties die het best waar te nemen zijn tussen het einde van de zomer en het begin van de herfst. Steenbok is in België en Nederland ook nooit hoger dan 30° boven de horizon te zien en dit komt omdat dit sterrenbeeld tussen declinatie -10° en -30° ligt. Het sterrenbeeld Steenbok heeft op aarde ook nog een bekende naamgenoot namelijk de Steenbokkeerkring en deze dankt zijn naam aan het feit dat ongeveer 2.500 jaar geleden de zon zich tijdens de zonnewende in dit sterrenbeeld bevond.

Capricornus

Aangrenzende sterrenbeelden

  • Arend (Aquila)
  • Microscoop (Microscopium)
  • Waterman (Aquarius)
  • Boogschutter (Sagittarius)
  • Zuidervis (Piscis Austrinus)

Wat zijn de belangrijkste sterren?

De ster Alfa, of ook wel Gredi, uit het sterrenbeeld Steenbok bestaat uit een groepje sterren waarvan twee sterren, elk met een magnitude van 4,2 en 3,6 al mooi te onderscheiden zijn van elkaar met kleinere telescopen. Ook de ster Beta, die ook wel Dabih wordt genoemd, is een dubbelster waarvan de grootste ster een gele kleur uitstraalt en begeleid wordt door een kleine blauwe ster van de zesde magnitude. De helderste ster uit deze constellatie is de ster Deneb Algedi (Delta) dat in het Nederlands zoveel betekent als “Staart van de geit” en een magnitude heeft van 2,9. In één dag tijd verloopt de helderheid van deze ster van magnitude 2,8 naar 3,1 en de oorzaak hiervoor is een tweede ster die zo dichtbij ligt dat zelfs sterke telescopen beide niet kunnen onderscheiden.

Welke andere objecten zijn er te vinden in Steenbok?

Het sterrenbeeld Steenbok is niet meteen het meest interessante sterrenbeeld voor deep-sky fanaten maar toch bezit dit gebied aan de sterrenhemel een bolvormige sterrenhoop uit de bekende Messierlijst (Messier 30). Dit object heeft een schijnbare helderheid van magnitude 8 en is al mooi zichtbaar met kleine of middelgrote telescopen. Messier 30 zou zich op een afstand van ongeveer 27 100 lichtjaren van de aarde bevinden en telt ongeveer 12 veranderlijke sterren. De leeftijd van deze bolhoop wordt geschat op 12,9 miljard jaar en de totale massa wordt geschat op 160 000 maal de massa van onze ster, de Zon. Naast deze prachtige bolvormige sterrenhoop bevindt er zich in het sterrenbeeld Steenbok ook nog het spiraalstelsel NGC 6709 van de elfde magnitude en is hierdoor helaas met kleine telescopen niet zichtbaar.

De prachtige bolvormige sterrenhoop Messier 30 - Foto: NASA

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 1802

Het gebeurde toen

De Duitse astronoom Heinrich Wilhelm Matthias Olbers ontdekt de planetoïde 2 Pallas. Dit was de tweede planetoïde die ooit werd ontdekt. De planetoïde 2 Pallas beweegt zich in een baan om de Zon op een afstand van ongeveer 416 miljoen kilometer en is ongeveer 550 kilometer groot. Deze ruimterots werd genoemd naar Pallas uit de Griekse mythologie, de dochter van Zeus en beschermgodin van de stad Athene. Foto: NASA

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken