De Amerikaanse STS-8 ruimtemissie was de negende ruimtevlucht uit het Space Transportation System programma van de NASA en tijdens deze tiendaagse missie werden tientallen wetenschappelijke experimenten uitgevoerd in het door Europa gebouwde Spacelab ruimtelabo dat voor het eerst in de ruimte gebracht werd. Deze bemande ruimtevlucht werd uitgevoerd met het ruimteveer Columbia en voor het eerst bestond de bemanning uit 6 astronauten waaronder de eerste niet-Amerikaanse ruimtevaarder Ulf Merbold.
Crew info
Dit was de eerste maal in de geschiedenis waarbij voor het eerst zes astronauten in de ruimte gebracht worden tijdens één lancering. Gezagvoerder tijdens deze historische vlucht was John Young die eerder al de ruimte inging tijdens het Gemini programma, het Apollo programma en de eerste Space Shuttle missie. De Columbia zou ditmaal in handen zijn van piloot Brewster H. Shaw die een ervaren piloot was bij de Amerikaane luchtmacht en nu voor het eerst de ruimte zou ingaan. Voor de twee Amerikaanse Mission Specialists Robert A. Parker en Byron L. Lichtenberg was dit hun eerste ruimtereis. De derde Amerikaanse Mission Specialist Garriott Owen verbleef in 1973 al eens 56 dagen in een baan om de Aarde tijdens de Skylab 3 missie. De eerste niet-Amerikaanse ruimtevaarder die in de ruimte werd gebracht tijdens een Space Shuttle missie, was Ulf Merbold die afkomstig was uit West Duitsland en in 1978 samen met Wubbo Ockels en Claude Nicolier geselecteerd werd door het Europese ruimtevaartagenschap ESA. Merbold ging in 1992 een tweede maal de ruimte in tijdens de STS-42 missie en maakte in 1994 ook deel uit van de Russische Soyuz TM-20 ruimtemissie naar het Mir ruimtestation.
De STS-9 bemanning - Foto: NASA
Lancering en missie
Op 28 november 1983 werd de Columbia voor een zesde maal in de ruimte gebracht en dit was de eerste Space Shuttle missie die zowel door het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA als ook door het Europese ruimtevaartagentschap ESA werd gecoördineerd. Deze lancering had normaal een maand vroeger moeten plaatsvinden maar wegens technische problemen met de Solid Rocket Boosters was de NASA verplicht het hele gevaarte opnieuw naar de Vehicle Assembly Building te verplaatsen. Uiteindelijk ging de STS-9 Spacelab 1 missie op 28 november 1983 omstreeks 16u00 plaatselijke tijd van start doordat de Columbia probleemloos gelanceerd werd vanop het LC 39A lanceercomplex op het Kennedy Space center. Europa bouwde het 850 miljoen dollar dure Spacelab ruimtelabo in een overeenkomst met NASA die 10 jaar eerder afgesproken had dat dit zou worden gelanceerd door middel van een Amerikaans ruimteveer met telkens één Europeaan aan boord. Met deze Spacelab 1 missie probeerde zowel Amerikaanse als ook Europese ingenieurs en wetenschappers aan te tonen dat het perfect mogelijk is om vanuit een baan om de Aarde wetenschappelijke experimenten te laten uitvoeren door een team van astronauten die zouden verdeeld worden in twee groepen zodat het werk nooit zou stilliggen.
Lancering van het ruimteveer Columbia met in zijn vrachtruim de Spacelab module - Foto: NASA
Onder deze vele experimenten bevonden er ook zich vier uit België: drie van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) en één van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI).
Experimenten van het plateau van Ukkel aan boord van Spacelab-1:
- 1. Het experiment “Solar Constant Radiometer” (SOLCON) was er om heel nauwkeurig de absolute waarde van de zonneconstante te meten. De zonneconstante bepaalt hoeveel energie de aarde van de zon de ontvangt onder de vorm van straling, wat ook de stralingsbalans van de aarde determineert. Na dertig jaar ruimtemetingen met verschillende instrumenten kunnen wij het werk bekronen met een nieuwe door België bepaalde waarde van de zonneconstante van 1363 W/m².
- 2. De GRILLE-spectrometer observeerde absorptie in de atmosfeer op infraroodgolflengtes tijdens zonneoccultaties (zonsop- en zonsondergangen) in een baan om de aarde. Het instrument bepaalde de verticale verdeling van een groot aantal sporenbestanddelen, waaronder ozon, op een hoogte tussen 15 en 100 km.
- 3. Het experiment “Solar Spectrum Irradiance Monitor” (SOLSPEC) meette heel nauwkeurig het zonnespectrum tussen golflengtes van 170 nm tot 3200 nm voor het bepalen van de absolute waarde van de spectrale zonneflux, die chemische reacties in de atmosfeer teweegbrengt, zoals o.a. de vorming van de stratosferische ozonlaag.
- 4. Het experiment “Atmospheric H and D through Measurement of Lyman-Alpha” (ALAE) was ontworpen om de distributie van zware waterstof (atomair deuterium) in de bovenste atmosfeerlagen te meten; dit leidde tot een beter begrip van planetaire atmosferen.
Elk team werkte 12 uur per dag en de astronauten Young, Parker en Merbold kregen als aanduiding rode kledij terwijl de overige astronauten blauwe kledij moesten dragen. In totaal werden 72 wetenschappelijke experimenten uitgevoerd op vlak van astronomie, zonneonderzoek, aardobservatie, menswetenschappen en materiaal onderzoek en door het grote succes van de missie werd deze met een dag verlengd. Ongeveer vier uur voordat het ruimteveer Columbia zou terugkeren in de atmosfeer van de Aarde crashte een van de computers toen de raketmotoren tot ontbranding werden gebracht waarna ook de tweede computer het begaf die de taken van de eerste computer automatisch overnam. Gezagvoerder Young en piloot Shaw overlegden snel de mogelijkheden waarna ze opnieuw de raketmotoren probeerden tot ontbranding te brengen. Uiteindelijk slaagden beiden er in het ruimteveer veilig te laten terugkeren. De Columbia landde op 8 december op de Edwards Air Force Base in Californië. Een grondig onderzoek wees later uit dat de computers crashten door een kortsluiting die ontstaan was ten gevolge van het ontbranden van de raketmotoren. Op 15 december 1983 werd de Columbia opnieuw overgevlogen naar het Kennedy Space Center.
Cijfers en overzicht
- 9de bemande Amerikaanse Space Shuttle missie
- Aantal astronauten: 6
- Duur missie: 10 dagen, 7 uur
- Aantal omwentelingen: 167
- Baan coördinaten: 287 kilometer
- Hellingshoek van de baan: 57°
- Afgelegde afstand: 6 913 505 kilometer
