Mythologie
De schorpioen werd door de godin van de jacht, Diana, afgestuurd op de grote jager Orion omdat die zichzelf de beste jager noemde. Orion was een jager die zich verdedigde met pijl en boog waarmee hij al vele gevaarlijk kon doden maar de schorpioen sprong op zijn harnas en bracht hem daarna een dodelijke steek toe waarna Orion stierf. De goden plaatsen zowel Orion als Schorpioen aan de sterrenhemel maar ze werden ver van elkaar geplaatst zodat ze elkaar niets in de weg konden leggen. Volgens een ander mythologisch verhaal zou de godin van de Aarde, Gaia die tevens ook de moeder van Orion was, de schorpioen hebben gestuurd naar haar eigen zoon omdat deze te veel vernielingen aanrichtte in het dierenrijk.
Waar en wanneer vind ik de Schorpioen aan de sterrenhemel?
Het sterrenbeeld Schorpioen is één van de twaalf zodiaktekens en behoort tot één van de mooiste sterrenbeelden aan de zomerse sterrenhemel. Ooit was dit sterrenbeeld zo groot dat de zon er ongeveer één maand voor nodig had om dit te doorlopen maar nadat het een deel van sterren heeft moeten afstaan aan andere sterrenbeelden doorloopt de zon Schorpioen nu in zeven dagen. Als men de staart van het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major) doortrekt, zal men makkelijk het sterrenbeeld Schorpioen kunnen terugvinden maar vanwege zijn lage declinatie is dit sterrenbeeld vanuit België en Nederland maar een klein deel van het jaar te zien. Indien men dit sterrenbeeld in zijn volle glorie wil bewonderen, zal men zich naar zuidelijke regionen moeten begeven want in Nederland is zelfs het onderste deel van de staart van dit sterrenbeeld nooit zichtbaar. In grootte is Schorpioen het 33ste sterrenbeeld.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Slangendrager (Ophiuchus)
- Wegschaal (Libra)
- Wolf (Lupus)
- Winkelhaak (Norma)
- Altaar (Ara)
- Zuiderkroon (Corona Australis)
- Boogschutter (Sagittarius)
Wat zijn de belangrijkste sterren?
Antares (Alfa) is de helderste ster (magnitude 0,9) uit dit sterrenbeeld en deze rode ster werd genoemd naar de rivaal van Mars. Deze ster vormt het hart van het sterrenbeeld en is en visuele dubbelster die al mooi zichtbaar is met een kleine telescoop. De grootste ster uit het dubbelstersysteem heeft een rode kleur terwijl de tweede ster geeft blauwwitte kleur. In de nabije buurt van Anteres bevinden zich twee sterren die de namen Alniyat en Tau Scorpii kregen en elk een magnitude hebben van 2,9 en 2,8. Ten noorden van Anteres bevinden zich nog eens drie heldere sterren waarvan de ster Graffias (Beta) in werkelijkheid een meervoudig systeem is waarvan twee sterren al makkelijk waar te nemen zijn met kleinere telescopen. De belangrijkste en helderste sterren uit deze constellatie vormen de romp, staart en kop van dit dier maar de sterren die vroeger de scharen van de schorpioen voorstelden werden door Romeinse astronomen van dit sterrenbeeld afgenomen en vormen nu het sterrenbeeld Weegschaal.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Schorpioen?
Doordat het centrum van de Melkweg zich vlakbij het sterrenbeeld Schorpioen (Scorpius) bevindt (in het sterrenbeeld Boogschutter), kunnen we hier tal van interessante deep-sky objecten terugvinden. Zo telt dit sterrenbeeld maar liefst vier Messier-objecten. Twee van deze vier Messier-objecten zijn bolvormige sterrenhopen waarvan Messier 4 ongetwijfeld de mooiste is. Deze bolhoop werd in 1746 ontdekt door Jean-Philippe de Chéseaux en heeft een visuele helderheid van magnitude 5,6. De centrale kern van deze bolhoop heeft een diameter van 8 lichtjaar. Dit deep-sky object bevindt zich op een afstand van ongeveer 7 200 lichtjaar van ons. Messier 4 is onder goede, donkere omstandigheden net te zien met het blote oog, met een verrekijker of kleine telescoop wordt de bolhoop al duidelijk herkenbaar. Naast de bolhoop Messier 4 kunnen we in het sterrenbeeld Schorpioen ook de open sterrenhoop Messier 6 waarnemen. Deze sterrenhoop, die we ook kennen als de 'Vlindercluster', bestaat uit ongeveer 80 sterren en heeft een doorsnede van 12 bij 25 lichtjaar. De afstand tot de Vlindercluster is ongeveer 1600 lichtjaar. Messier 6 heeft een visuele helderheid van magnitude 4,2 waardoor deze al eenvoudig war te nemen is met een kleine telescoop of verrekijker. In een verrekijker lijken alle sterren van Messier 6 even helder en is de vlindervorm goed herkenbaar. In het sterrenbeeld Schorpioen kunnen we ook de prachtige emissienevel NGC 6334 terugvinden. Deze nevel kennen we ook als de 'Kattenpootnevel' en werd op 7 juni 1837 ontdekt door de Britse astronoom John Herschel. De nevel bevindt zich in de staart van de Schorpioen en bevindt zich op een afstand van ongeveer 5 500 lichtjaar van ons.
De bolvormige sterrenhoop Messier 4 - Foto: ESO
De Vlindercluster - Foto: Ole Nielsen
NGC 6334 - Foto: Dylan O'Donnell
