Mythologie
Op veel mythologische afbeeldingen wordt Boogschutter afgebeeld met het bovenlichaam en hoofd van een mens en een onderlichaam van paard. Boogschutter zelf is van Soemerische oorsprong en toen dit sterrenbeeld later deel ging uitmaken van de Griekse tradities ontstond er een grote verwarring met het sterrenbeeld Centaur die genoemd werd naar het paardmens Chiron en ongeveer dezelfde afbeelding had. De Griek Eratosthenes beweerde dat centauren nooit een pijl en boog gebruikten en hij zag in Boogschutter eerder een figuur van een sater (een vrolijk ondeugend mythologisch boswezen die een staart en poten van een bok had) die hij identificeerde als Crotus, de zoon van Eufenes en eveneens een zoon van Zeus.
Waar en wanneer vind ik Boogschutter aan de sterrenhemel?
Het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) geeft de richting aan van het galactische centrum en eenmaal we dit sterrenbeeld gelokaliseerd hebben, kunnen we dus zien rond welk punt ons zonnestelsel zich beweegt door ons sterrenstelsel, de Melkweg. Het sterrenbeeld Boogschutter kunnen we makkelijk terugvinden tussen twee andere bekende sterrenbeelden die deel uitmaken van de dierenriem Steenbok (Capricornus) en Schorpioen (Scorpius). In dit sterrenbeeld vinden we niet enkel het centrum van ons sterrenstelsel terug maar hier bevindt de zon zich ook op de dag van de winterzonnewende (de dag waarop de zon het laagst aan de hemel staat). Indien men het sterrenbeeld Boogschutter het best wil waarnemen of observeren zal men dit dus moeten doen in zomermaanden want dan staat dit sterrenbeeld rond middernacht in het zuiden van de nachtelijke hemel. In grootte is Sagittarius het 15de sterrenbeeld.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Schild (Scutum)
- Slang (Serpens)
- Slangendrager (Ophiuchus)
- Schorpioen (Scorpius)
- Zuiderkroon (Corona Australis)
- Telescoop (Telescopium)
- Indiaan (Indus)
- Microscoop (Microscopium)
- Steenbok (Capricornus)
- Arend (Aquila)
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De bekendste ster die we in het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) kunnen terugvinden, is Epsilon Sagittarii. Deze ster kennen we ook als 'Kaus Australis' en heeft een helderheid van magnitude 1,8. Kaus Australis bevindt zich op een afstand van 143 lichtjaar van ons en heeft een lichtsterkte die 375 maal sterker is dan die van de Zon. De naam 'Kaus Australis' komt van het Arabische woord voor 'boog' en markeert het begin van de boog van de schutter. De tweede helderste ster in het sterrenbeeld Boogschutter is Sigma Sagittarii die we ook kennen onder de naam 'Nunki'. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,1 en bevindt zich op een afstand van 228 lichtjaar van ons. Deze ster heeft een lichtsterkte van 3300 maal de lichtsterkte van de Zon en een massa van zeven zonsmassa's. De derde helderste ster in het sterrenbeeld Boogschutter is Delta Sagittarii. Deze ster, ook gekend onder de naam 'Kaus Media', heeft een visuele helderheid van magnitude 2,7 en bevindt zich op een afstand van 306 lichtjaar van de Zon. Kaus Media is een meervoudige ster waarvan de hoofdster drie zwakke begeleiders heeft. Enkele heldere sterren in het sterrenbeeld Boogschutter vormen ook een bekend asterisme dat het 'theepotje' wordt genoemd. Sigma en Tau Sagittarii vormen het handvat van dit denkbeeldig theepotje en Delta, Epsilon, Zeta en Phi Sagittarii vormen de pot.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Boogschutter?
Het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) is bij heel wat amateur-astronomen zeer geliefd door zijn vele deep-sky objecten. Zo bezit dit sterrenbeeld maar liefst vijftien deep-sky objecten die deel uitmaken van de bekende Messierlijst. Sagittarius ligt in het hart van de Melkweg waardoor zich in dit sterrenbeeld heel wat nevels en sterrenhopen bevinden. Eén van de bekendste en mooiste deep-sky objecten die in het sterrenbeeld Sagittarius kunnen waarnemen, is Messier 8. Deze emissienevel kennen we ook als de 'Lagunanevel' en is een enorme interstellaire wolk dat zich op een afstand van ongeveer 5 200 lichtjaar van ons bevindt. Messier 8 heeft een visuele helderheid van magnitude 6 en de nevel zelf heeft een doorsnede van 140 bij 60 lichtjaar. Als de nachtelijke hemel donker genoeg is, is de Lagunenevel met een grote verrekijker (7x50 of 10x50) of kleine telescoop goed te zien als een vage vlek. Nog een prachtige emissienevel die we in het sterrenbeeld Boogschutter kunnen waarnemen, is Messier 17 dat we ook beter kennen als de 'Omeganevel'. Messier 17 bestaat uit een sterrenhoop van ongeveer 35 hete, jonge sterren waarvan de energie de nevel doet oplichten. De Omeganevel bevindt zich op een afstand van ongeveer 5 000 lichtjaar en heeft een doorsnede van rond de 40 lichtjaar. Het helderste deel van de nevel is 15 lichtjaar groot. De derde grote nevel die we in het sterrenbeeld Boogschutter kunnen waarnemen is de Trifidnevel (Messier 20). Deze diffuse nevel bevindt zich op een afstand van 5 200 lichtjaar van ons en heeft een visuele helderheid van magnitude 9. Messier 20 kunnen we makkelijk terugvinden aangezien deze nevel zich 2 graden ten noorden van Messier 8 bevindt. De centrale ster die deze nevel doet oplichten is een drievoudig systeem waarvan de belangrijkste ster behoort tot spectraalklasse O5. In het sterrenbeeld Boogschutter kunnen we ook de bolvormige sterrenhoop Messier 22 waarnemen. Deze bolhoop bevindt zich op een afstand van ongeveer 10 400 lichtjaar en heeft een visuele helderheid van magnitude 5,1. Messier 22 heeft een doorsnede van 200 lichtjaar en bevat minstens 70 000 sterren. Dit is ook de op vier na helderste bolhoop aan de sterrenhemel. Andere bolvormige sterrenhopen die we in het sterrenbeeld Boogschutter kunnen waarnemen zijn Messier 28, Messier 54, Messier 55, Messier 69 en Messier 70.
De prachtige Lagunanevel gezien door een ESO-telescoop in Chili - Foto: ESO
De Omeganevel in het sterrenbeeld Boogschutter - Foto: ESO/INAF-VST/OmegaCAM.
De bolhoop Messier 22 - Foto: Hewholooks (Wikipedia)
