De maand augustus is voor veel amateur-sterrenkundigen en liefhebbers van hemelverschijnselen een belangrijke maand aangezien we in augustus één van de mooiste zogeheten 'sterrenregens' te zien krijgen. Elk jaar doorkruist onze planeet in zijn reis om de zon in de maand augustus de baan van de komeet Swift-Tuttle wat leidt tot de prachtige Perseïden meteorenzwerm die we in de volksmond ook kennen als 'vallende sterren'. Dit is dus de perfecte periode om bij helder weer een 'wens' te doen of om vanuit een lichtstoel in je tuin tientallen meteoren waar te nemen. Het hoogtepunt van deze jaarlijkse meteorenzwerm is steeds in de nacht van 12 op 13 augustus!
De komeet Swift-Tuttle, dat de Perseïden veroorzaakt, werd in 1862 ontdekt en draait éénmaal om de 133 jaar om de Zon. Deze komeet heeft behoorlijk wat gruis en puin achtergelaten in zijn baan om onze ster dat een mooie meteorenzwerm veroorzaakt die we beter kennen als de 'Perseïdenzwerm'. Meteoren, ook gekend in de volksmond als 'vallende sterren', zijn kortstondige lichtsporen aan de nachtelijke hemel die ontstaan wanneer stofdeeltjes op een hoogte van ongeveer 100 kilometer met hoge snelheid in de atmosfeer van de Aarde terechtkomen. De aarde doorkruist jaarlijks enkele belangrijke banen van kometen waardoor we jaarlijks terugkerende meteorenzwermen te zien krijgen. Wanneer veel 'vallende sterren' te zien zijn spreekt men ook wel van een 'sterrenregen'. Dankzij het 'vuil' dat deze komeet heeft achtergelaten, krijgen wij op Aarde nu jaarlijks prachtige meteoren te zin. De naam 'Perseïden' is afgeleid van het sterrenbeeld Perseus aangezien de schijnbare oorsprong van deze meteorenzwerm, het zogeheten 'radiant', in dit sterrenbeeld te vinden is. In theorie verschijnen vanaf half juli al de eerste Perseïden aan de sterrenhemel maar het jaarlijkse hoogtepunt van deze meteorenzwerm vindt steeds in de nacht van 12 op 13 augustus plaats. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met negen dagen vrij kort waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Bij goede omstandigheden moet het dan mogelijk zijn om tijdens de piek vele tientallen meteoren of 'vallende sterren' per uur te zien.
Hoe meteoren waarnemen?
Om 'vallende sterren' of meteoren waar te nemen, heb je geen speciale apparatuur nodig zoals een dure telescoop. Enkel warme kledij, een veldbed of ligzetel en een locatie met weinig tot geen lichtvervuiling zijn voldoende. Een open veld ver van de stad is dus de perfecte locatie. Meestal volstaat het al om met het blote een vijftiental minuten naar de sterrenhemel te kijken om één of meerdere 'vallende sterren' te zien. Zorg er voor dat je vrij zicht hebt op de prachtige donkere hemelkoepel en laat je ogen ongeveer vijftien minuten wennen aan het donker. Een sterrenkaartje is ook altijd handig als je wil weten waar het sterrenbeeld Perseus zich bevindt en kijk niet al te vaak naar het felle licht van je smartphone!
Goede omstandigheden
De Perseïden meteorenzwerm bereikt dit jaar op maandag 12 augustus omstreeks 21u00 zijn maximum. Om 07u30, staat het radiant, het punt aan de hemel vanwaar de 'vallende sterren' lijken te komen, aan zijn hoogste punt aan de hemel op 84° boven de horizon. Doordat het omstreeks 05u45 echter al schemert is het beste moment om de Perseïden waar te nemen omstreeks 03u45 (13 augustus). Dan staat het radiant van deze zwerm ongeveer 60° boven de horizon in het oostnoordoosten. Doordat de maan dit jaar niet stoort, is dit het ideale moment om hij helder weer meteoren waar te nemen. Hierdoor zullen niet alleen de helderste meteoren op dat moment zichtbaar zijn maar ook de minder heldere en meteoren afkomstig van andere zwermen. Onder goede omstandigheden moet het dan mogelijk zijn om tussen de 40 en 60 meteoren per uur waar te nemen. (bron: hemel.waarnemen.com)
Vuurbollen
Meteoren zijn een spectaculair fenomeen aan de nachtelijke hemel maar een 'vuurbol' is nog veel indrukwekkender. Vuurbollen zijn meteoren die helderder zijn dan de planeet Venus (magnitude -4) en kunnen enkele seconden lang te zien zijn. Op basis van waarnemingen zijn sterrenkundigen, onder leiding van Bill Cooke van NASA’s Meteoroid Environment Office, tot de vaststelling gekomen dat de Perseïden de meeste vuurbollen produceren. Het is dus helemaal niet uitgesloten dat, wanneer u op zoek gaat naar Perseïden, u plots een heldere vuurbol aan de hemel ziet voorbij schieten.
Hoe meteoren fotograferen?
Om meteoren of 'vallende sterren' te fotograferen heb je niet veel nodig. Enkel een digitale spiegelreflexcamera/systeemcamera, een stevig statief en een lichtgevoelige breedhoeklens (wide-angle). Om meteoren te fotograferen zoek je wel best een donkere locatie op, weg van stads- of industriële verlichting. Richt de camera op het statief naar het NO en zorg dat je de sterrenhemel een tiental seconden lang gaat belichten. Dit doe je best door het diafragma zo groot mogelijk in te stellen (klein diafragmagetal), een lage ISO-waarde te nemen en de sluitertijd in te stellen op ongeveer een tiental seconden. Let wel op: als je een sluitertijd van meer dan 20 seconden neemt gaan de sterren op de foto geen lichtpuntjes meer zijn maar eerder streepjes als gevolg van de rotatiesnelheid van de aarde. Dankzij de breedhoeklens kan je een groot deel van de sterrenhemel in beeld brengen. Hoe meer opnamen je nu gaat maken, hoe groter de kans dat er één of meerdere meteoren op de foto's zullen te zien zijn. De meteoren zijn steeds zeer duidelijk zichtbaar op foto's als een 'streep' tussen de vele sterren.
