Mythologie
Waterman is een oeroud sterrenbeeld en op afbeeldingen zien we een man die water uitgiet uit een kruik in de bek van de naburige Zuidervis. Deze afbeelding is niet echt gebonden aan één legende of mythe maar kan in verband gebracht worden met verschillende personages en verhalen. Eén van de meest gebruikte verhalen is de mythe van Ganymedes waarbij de oogverblindende knappe zoon van de koning van Troje, Tros, op een dag ontvoerd werd door een adelaar toen deze bij de schapen van zijn vader was. Deze adelaar werd door Zeus gestuurd om Ganymedes te gaan ophalen omdat deze moest werken als wijnschenker voor de goden op de Olyumpus.
Waar en wanneer vind ik Waterman aan de sterrenhemel?
Het sterrenbeeld Waterman is niet één van de makkelijkst waarneembare constellaties doordat deze alleen zichtbaar is in de late zomer en de vroege herfst. Waterman bevindt zich ook nooit hoog aan de hemel en doordat het vrijwel geen heldere sterren heeft wordt het zoeken van dit vrij grote sterrenbeeld een hele klus. Eén van de gebruikte herkenningspunten van Waterman zijn de vier sterren die zich in een groepje bevinden nabij de noordelijke grens van het sterrenbeeld en dit voorlaatste sterrenbeeld uit de dierenriem ligt in een gebied die vaak wordt geassocieerd met de zee doordat er zich enkele zeedieren rond bevinden zoals de Walvis (Cetus) en de Vissen (Pisces).
Aangrenzende sterrenbeelden
- Driehoek (Triangulum)
- Vissen (Pisces)
- Walvis (Cetus)
- Stier (Taurus)
- Perseus
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De sterren Alfa en Beta uit het sterrenbeeld Waterman hebben vrijwel dezelfde kenmerken en zijn de helderste uit deze regio (magnitude 2,9 en 3). Deze twee sterren zijn allebei gele reuzen en bevinden zich allebei ongeveer 1.000 lichtjaar van ons. Beide sterren worden vaak ook Sadal Melik en Sadal Suud genoemd wat zoveel betekent als "gelukster van de koning" en "gelukkigste der gelukkigen" in het Nederlands. De ster Zeta in Waterman is een dubbelster waarvan beide witkleurige sterren magnitudes 4,4 en 4,6 hebben en deze twee cirkelen om de 856 jaar rond elkaar.
Eta Aquariden
Van 21 april tot en met 20 mei kunnen we elk jaar aan de sterrenhemel meteoren zien afkomstig van de eta Aquariden meteorenzwerm. Meteoren worden in de volksmond ook wel ‘vallende sterren’ genoemd maar in werkelijkheid gaat het om zeer kleine stukjes steen en gruis die onder hoge snelheden de atmosfeer van de Aarde binnendringen waarna ze op een hoogte van ongeveer 100 kilometer verdampen. Op vrijdag 6 mei 2016 bereikt de eta Aquariden meteorenzwerm zijn maximum. Onder ideale omstandigheden kunnen we van deze meteorenzwerm dan een twintigtal meteoren per uur verwachten. Het radiant van deze zwerm bevindt zich tijdens zijn hoogste punt op 6 mei op ongeveer 37° in het sterrenbeeld Waterman (Aquarius). De Maan stoort op dat moment niet! Wanneer men zich op dat moment aan de evenaar of op het zuidelijk halfrond bevindt, kan je tot zeventig eta Aquariden meteoren per uur zien. Om meteoren waar te nemen, heb je geen speciale apparatuur nodig. Enkel een ligzetel, een heldere sterrenhemel en wat geduld zijn genoeg.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Waterman?
Twee van de mooiste planetaire nevels bevinden zich in het sterrenbeeld Waterman (Aquarius) waardoor dit sterrenbeeld zeer geliefd is bij amateur astronomen. NGC 7009, ook bekend als de 'Saturnusnevel', bevindt zich op een afstand van 2 400 lichtjaar van de Aarde en werd in september 1782 ontdekt door de Duits-Britse astronoom William Herschel. De tweede prachtige planetaire nevel in het sterrenbeeld Waterman is NGC 7293 die we ook kennen als de 'Helixnevel'. Doordat deze planetaire nevel zich op een afstand van 'slechts' 650 lichtjaar van de Aarde bevindt, is het één van de meest nabijgelegen bekende planetaire nevels. De centrale ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 12. Omwille van de lage oppervlaktehelderheid van dit object is de Helixnevel vrij moeilijk waarneembaar. Dit prachtig deep-sky object dankt zijn naam aan het feit dat deze eruitziet alsof men boven op een schroefdraad kijkt. De Helixnevel werd in 1824 ontdekt door de Duitse astronoom Karl Ludwig Harding. Naast deze twee prachtige planetaire nevels bevinden er zich in het sterrenbeeld Waterman ook nog eens drie objecten uit de bekende Messier catalogus (M2, M72 en M73). De makkelijkst waarneembare is Messier 2 die een bolvormige sterrenhoop is dat zich op 50 000 lichtjaar van ons bevindt en al makkelijk waar te nemen is met een verrekijker. Een andere bekende sterrenhoop in het sterrenbeeld Waterman is Messier 72. Dit object ligt op een afstand van 55 400 lichtjaar van de Aarde en heeft een diameter van ruim 100 lichtjaar. In deze sterrenhoop werden 42 veranderlijke sterren waargenomen waarvan de meeste RR Lyrae sterren zijn. Met een kleine telescoop kan je Messier 72 al waarnemen als een nevelachtig/wazig object.
De indrukwekkende Saturnusnevel (NGC 7009) in het sterrenbeeld Waterman - Foto: ESO
De indrukwekkende Helixnevel in het sterrenbeeld Waterman - Foto: NASA/ESA/Hubble Space Telescope
