Op deze nieuwe infraroodopname is achter de vage oranje gloed van de Sh2-54-nevel een groot aantal sterren waarneembaar. Deze prachtige stellaire kraamkamer in het sterrenbeeld Serpens (Slang) is gedetailleerd vastgelegd met de Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili. Toen onze verre voorouders naar de nachthemel keken, herkenden ze allerlei patronen in de sterren. De Oude Grieken bijvoorbeeld noemden een van deze ‘sterrenbeelden’ Slang, omdat de vorm ervan aan een slang deed denken.
Wat ze niet konden zien, was dat er in de ’staart’ van dit sterrenbeeld allerlei prachtige astronomische objecten staan, waaronder de Adelaarnevel, de Omeganevel en de Sh2-54-nevel. Laatstgenoemde is het onderwerp van deze spectaculaire nieuwe infraroodopname. Nevels zijn uitgestrekte wolken van gas en stof waarbinnen sterren worden geboren. Met behulp van grote telescopen kunnen astronomen deze tamelijk zwakke objecten tot in de kleinste details waarnemen. De hier getoonde Sh2-54-nevel is ongeveer 6000 lichtjaar van ons verwijderd. De letters ’Sh’ verwijzen naar de Amerikaanse astronoom Stewart Sharpless, die in de jaren 50 van de vorige eeuw meer dan driehonderd nevels in kaart heeft gebracht.
Naarmate de technologie om het heelal te onderzoeken zich verder ontwikkelt, neemt ook ons begrip van deze stellaire kraamkamers toen. Een van deze ontwikkelingen is dat astronomen nu soorten licht kunnen waarnemen die we met onze eigen ogen niet kunnen zien, waaronder infraroodlicht. Net zoals het dier waaraan het sterrenbeeld Serpens zijn naam dankt het vermogen heeft ontwikkeld om infrarood licht waar te nemen om zijn omgeving beter te begrijpen, zo hebben wij infraroodinstrumenten ontwikkeld om meer te weten te komen over het heelal. Zichtbaar licht wordt tegengehouden door de wolken van stof die in nevels te vinden zijn. Maar infraroodlicht gaat daar vrijwel ongehinderd doorheen. Op bijgaande foto is daardoor een schat aan sterren te zien die normaal gesproken achter de stofsluiers schuilgaan. Dit is bijzonder nuttig, omdat wetenschappers zo veel beter kunnen onderzoeken wat zich in de stellaire kraamkamers afspeelt, en zo meer te weten kunnen komen over het ontstaan van sterren.
De infraroodfoto is vastgelegd met de gevoelige 67 megapixel-camera van ESO’s VISTA-telescoop van de Paranal-sterrenwacht in het noorden van Chili. Hij is gemaakt in het kader van de VISTA Variables in the Via Láctea eXtended-survey (VVVX). Dit is een meerjarenproject waarbij een groot deel van de Melkweg herhaaldelijk op infrarode golflengten wordt waargenomen. Dat levert waardevolle informatie op over de evolutie van sterren.
Meer informatie
De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) stelt wetenschappers van over de hele wereld in staat om de geheimen van het heelal te ontdekken, ten bate van iedereen. Wij ontwerpen, bouwen en exploiteren observatoria van wereldklasse die door astronomen worden gebruikt om spannende vragen te beantwoorden en de fascinatie voor astronomie te verspreiden, en bevorderen internationale samenwerking op het gebied van de astronomie. ESO, in 1962 opgericht als intergouvernementele organisatie, wordt inmiddels gedragen door 16 lidstaten (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland) en door het gastland Chili, met Australië als strategische partner. Het hoofdkwartier van de ESO en haar bezoekerscentrum en planetarium, de ESO Supernova, zijn gevestigd nabij München in Duitsland, maar onze telescopen staan opgesteld in de Chileense Atacama-woestijn – een prachtige plek met unieke omstandigheden voor het doen van hemelwaarnemingen. ESO exploiteert drie waarnemingslocaties: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope en Very Large Telescope Interferometer, evenals surveytelescopen zoals VISTA. Ook zal ESO op Paranal de Cherenkov Telescope Array South huisvesten en exploiteren – ’s werelds grootste en gevoeligste observatorium van gammastraling. Samen met internationale partners beheert ESO APEX en ALMA op Chajnantor, twee faciliteiten die de hemel waarnemen in het millimeter- en submillimetergebied. Op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwen wij ‘het grootste oog ter wereld’ – ESO’s Extremely Large Telescope. Vanuit onze kantoren in Santiago, Chili, ondersteunen wij onze activiteiten in het gastland en werken wij samen met Chileense partners en de Chileense samenleving.
Foto: ESO/VVVX
Bron: ESO
