Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de zeer vruchtbare relatie tussen ESO en Chili tot stand kwam die zowel de Europese als de Chileense astronomie in staat stelde om haar wetenschappelijke, technologische en culturele grenzen te verleggen. Op 6 november 1963 werd het eerste verdrag tussen de European Southern Observatory (ESO) en de regering van Chili, de Convenio, getekend. Dat gaf ESO toestemming om haar telescopen onder de buitengewoon heldere Chileense hemel te plaatsen.
‘De samenwerking met Chili heeft bewezen solide en duurzaam te zijn. ESO vormt een wetenschappelijke en culturele brug tussen Chili en Europa; zij opent de deur naar de toekomst en biedt Chili, de ESO-lidstaten en zeker ook de wetenschap en de technologie in het algemeen grote voordelen,’ zegt Tim de Zeeuw, directeur-generaal van ESO.
De eerste ESO-telescoop, met een spiegel van één meter, werd in 1966 geïnstalleerd en de sterrenwacht op La Silla – de eerste ESO-sterrenwacht – werd op 25 maart 1969 opengesteld door de president van Chili. In de loop van de jaren werden op deze uitstekende locatie de 3,6-meter telescoop, de New Technology Telescope en enkele kleinere telescopen gebouwd. Deze technologische ontwikkelingen baanden de weg voor wat de volgende ESO-faciliteit in Chili zou worden: de Paranal-sterrenwacht.
De sterrenwacht op Paranal, die op 5 maart 1999 officieel in gebruik werd genomen, is de thuisbasis van de Very Large Telescope (VLT). Het is de meest geavanceerde optische/infrarood-sterrenwacht ter wereld en de plek waar enkele van de belangrijkste astronomische resultaten zijn verkregen. Het is ook de locatie van twee van de krachtigste surveytelescopen ter wereld: VISTA en de VST. Onlangs heeft ESO, samen met partners in Noord-Amerika en Oost-Azië, en in samenwerking met Chili, de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebouwd – het grootste astronomische project ter wereld. ALMA, die op de Chajnantor-hoogvlakte staat, bestaat uit 66 millimeter/submillimeterantennes en is op 13 maart 2013 in gebruik gesteld door de president van Chili, Sebastián Piñera.
De Zwitserse 1,2-meter Leonhard Euler-telescoop (voor) en de 3,6-meter ESO-telescoop (achter)
van de ESO-sterrenwacht op La Silla - Foto: ESO
‘ESO is uitgegroeid tot een belangrijk instrument voor de opleiding van nieuwe generaties wetenschappers in Chili en Europa. Dit heeft ons in staat gesteld om de banden tussen onze gemeenschappen aan te halen: de verschillende samenwerkingscommissies die tussen ESO en Chili bestaan zijn daar duidelijke voorbeelden van. Niet alleen op wetenschappelijk niveau, maar ook op het gebied van cultuur en onderwijs,’ zegt Fernando Comerón, ESO-vertegenwoordiger in Chili. Als thuisland krijgt Chili voorrang bij het aanvragen van waarnemingstijd bij de telescopen van ESO, waarmee Chileense astronomen toegang hebben tot enkele van de meest geavanceerde waarnemingsfaciliteiten ter wereld.
In de nabije toekomst zal de relatie tussen ESO en Chili nog verder worden versterkt. Een week geleden heeft president Piñera de wettelijke documenten overhandigd die de overdracht van het land rond Cerro Armazones aan ESO regelen (zie eso1345). Cerro Armazones wordt de thuisbasis van het volgende ESO-project: de European Extremely Large Telescope – ‘het grootste oog op de hemel’. Om dit gouden jubileum met de Chileense bevolking te vieren, organiseren ESO en de ambassades van haar lidstaten een reeks culturele evenementen. Informatie daarover is hier beschikbaar. Verder heeft ESO verschillende Chileense autoriteiten, ambassadeurs en vertegenwoordigers van de lidstaten en de wetenschappelijke gemeenschap in Chili uitgenodigd voor een speciale ontvangst op 8 november 2013.
Meer informatie
ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
Bron: ESO
