Deze nieuwe opname van het rozerode stervormingsgebied Messier 17 is vastgelegd met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili. Het is een van de scherpste opnamen die de complete nevel tonen en niet alleen zijn volledige omvang laten zien, maar ook de fijne details in dit kosmische landschap van gaswolken, stof en pasgeboren sterren.
De hier afgebeelde nevel heeft in de loop van de tijd misschien wel meer namen gekregen dan enig ander object in zijn soort. Officieel heet hij Messier 17, maar hij heeft ook bijnamen als Omeganevel, Zwaannevel, Hoefijzernevel en – voor degenen met mariene voorkeuren – Kreeftnevel.
Messier 17 staat op een afstand van ongeveer 5 500 lichtjaar in het sterrenbeeld Boogschutter, dicht bij het vlak van de Melkweg. Het object omvat een groot hemelgebied: zijn wolken van gas en stof strekken zich uit over ongeveer vijftien lichtjaar. Dit materiaal dient als grondstof voor de vorming van nieuwe sterren. In het grote beeldveld van de nieuwe opname zijn dan ook tal van nieuwe sterren te zien, zowel voor, in als achter Messier 17. De nevel vertoont een complexe rode structuur met roze accenten. Deze kleurstelling is karakteristiek voor gloeiend waterstofgas. De kortlevende blauwe sterren die kort geleden in Messier 17 zijn ontstaan, stralen genoeg ultraviolet licht uit om het omringende gas zodanig te verhitten dat het gaat gloeien. In het centrale deel zijn de kleuren lichter en sommige gebieden lijken bijna wit. Die witte kleur is ontstaan doordat licht van het heetste gas zich heeft vermengd met sterlicht dat door stof is weerkaatst.
Het materiaal in de sterren en het gas en stof van de nevel heeft naar schatting 800 keer zoveel massa als onze zon. Een deel daarvan komt voor rekening voor een open sterrenhoop, bestaande uit 35 sterren, die bekendstaat als NGC 6618 [1]. Het totale aantal sterren in de nevel is echter veel hoger – alleen al in het centrum zijn er bijna 800 geteld, en in de buitengebieden ontstaan er nog meer. Behalve een rozerode gloed vertoont Messier 15 ook een netwerk van donkere, stofrijke gebieden die het licht tegenhouden. Dit verduisterende materiaal gloeit ook en ziet er op opnamen die met infraroodcamera’s zijn gemaakt juist heel helder uit. Zijn officiële naam heeft de nevel te danken aan de Franse kometenjager Charles Messier, die hem in 1764 als zeventiende object opnam in zijn beroemde astronomische catalogus [2]. Maar zelfs met een saaie naam als Messier 17, ziet deze kosmische roos er prachtig uit.
De foto is afkomstig uit het ESO Cosmic Gems-programma [3].
Noten
[1] Deze aanduiding wordt soms ook voor het volledige stervormingsgebied gebruikt.
[2] De astronoom Jean Philippe de Chéseaux ontdekte het object al in 1745, maar zijn ontdekking kreeg niet veel aandacht. Vandaar dat Messier, die van niets wist, de nevel bijna twintig jaar later opnieuw kon ontdekken.
[3] Het ESO Cosmic Gems-programma is een initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Dit programma maakt gebruik van ‘telescooptijd’ die niet geschikt is voor wetenschappelijke waarnemingen. Alle verzamelde gegevens, die ook bruikbaar kunnen zijn voor wetenschappelijke doeleinden, staan via ESO’s wetenschappelijk archief ter beschikking van astronomen.
Foto: ESO
