De reusachtige donkere vlek AR3664 op het oppervlak van de zon heeft zich de afgelopen dagen ontwikkelt tot een van de grootste en meest actieve zonnevlekken van deze zonnecyclus. AR3664 trok eerder deze week de aandacht van wetenschappers toen het Space Weather Prediction Center van het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) op 7 mei 2024 waarschuwde voor een verhoogd risico op zonnevlammen.
De reusachtige donkere vlek op het oppervlak van de zon is de afgelopen dagen groter geworden en is nu een van de grootste en meest actieve zonnevlekken van deze zonnecyclus. AR3664 trok eerder deze week de aandacht van wetenschappers toen het Space Weather Prediction Center van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) op dinsdag 7 mei waarschuwde voor een verhoogd risico op zonnevlammen door de zonnereus. Deze gigantische zonnevlek zorgde uiteindelijk voor tal van zonnevlammen waaronder een X2.2 en een X1.1 uitbarsting, beiden op 9 mei 2024. Uitgestrekt over bijna 200.000 kilometer van begin tot eind, is zonnevlek AR3664 momenteel 15 keer breder dan onze planeet, volgens Spaceweather.com. Hij is zo groot dat je hem vanaf de aarde kunt zien zonder dat je hem hoeft te vergroten. Als je na de totale zonsverduistering van 8 april nog een zonsverduisteringsbril hebt liggen, kun je die gebruiken om veilig naar de zon te kijken en de reusachtige zonnevlek over de zonneschijf te zien gaan. Maar kijk NOOIT naar de zon zonder de juiste zonnebescherming!
Foto: NASA/SDO
De enorme omvang van zonnevlek AR3664 evenaart Carrington's zonnevlek van 1859, zoals afgebeeld in deze afbeelding van Spaceweather.com. Carringtons zonnevlek staat bekend om zijn explosieve razernij tussen augustus en september 1859, waarin hij een reeks krachtige zonnevlammen en CME's afvuurde. Dit resulteerde in grote geomagnetische stormen die telegraafkantoren in brand staken en poollicht veroorzaakten zo dicht bij de evenaar als Cuba en Hawaï. Hoewel studies suggereren dat zonnestormen van de Carrington-klasse ongeveer elke 40 tot 60 jaar voorkomen (en we er al lang overheen zijn), is er volgens Spaceweather.com geen bewijs dat CME's die momenteel onderweg zijn van eerdere zonne-uitbarstingen deze week een nieuw Carrington-evenement zouden kunnen veroorzaken. Wetenschappers houden deze steeds groter wordende zonnevlek nauwlettend in de gaten terwijl hij naar de aarde gericht blijft. Op onze zusterwebsite Poollicht.be kan je alle laatste ontwikkelingen en activiteit over de zon in real-time volgen: https://www.poollicht.be
Krachtige zonnevlammen kunnen op het moment van de uitbarsting een kortegolfradioblack-out veroorzaken aan de zonbeschenen kant van de aarde. Zo veroorzaakte de X-vlam vanochtend kortegolfradioverliezen in heel Europa en Afrika. De radio-uitval is te wijten aan de sterke puls van röntgenstraling en extreem ultraviolette straling die tijdens de uitbarsting werd uitgezonden. De straling reist met de lichtsnelheid naar de aarde en ioniseert (geeft elektrische lading aan) de bovenkant van de aardatmosfeer. Deze ioniserende röntgenstraling is niet te verwarren met coronale massa-ejecties (CME's) waarbij plasma en magnetische velden uitbarsten van de zon, die langzamer reizen en er vaak meerdere dagen over doen om de aarde te bereiken. Deze ionisatie veroorzaakt een omgeving met een hogere dichtheid waar de hoogfrequente kortegolfradiosignalen doorheen moeten navigeren om communicatie over lange afstanden mogelijk te maken. De radiogolven die in contact komen met elektronen in de geïoniseerde lagen verliezen energie door de frequentere botsingen en dit kan ertoe leiden dat radiosignalen worden afgebroken of volledig worden geabsorbeerd volgens het NOAA Space Weather Prediction Center.
Poollichtkans?
Maar liefst 4 coronale massa uitstoten zijn onderweg naar de Aarde dankzij diverse uitbarstingen van het zeer actieve zonnevlekkengebied 3664. Met de meest recente X-flare van zopas is er mogelijks ook nog een CME geassocieerd. De eerste aankomst wordt morgen verwacht maar dat is wellicht onvoldoende voor poollichtkans bij ons. Het geomagnetisch veld zal door de eerste impacts reeds verstoord zijn, de latere impacts die op 11 mei aankomen kunnen bijdragen bij de intensiteit en mogelijks is er een Kp8 (G4) in het verschiet (maar dan zal alles wel moeten meezitten). Zoals steeds hangt alles af van de zonnewind en IMF condities na aankomst van de fronten alsook het aankomst uur moet gunstig zijn voor ons, pas dan kunnen we de werkelijke kansen inschatten. Volg de kansen op poollicht op onze zusterwebsite Poollicht.be: https://www.poollicht.be
Bron: Space.com
