De Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA heeft laten weten dat ze sinds zondag 27 maart 2016 geen contact meer heeft met de onlangs gelanceerde ruimtetelescoop Hitomi. Net voor het communicatieverlies merkten Amerikaanse radars vijf kleine stukjes ruimteafval op in de buurt van de Japanse satelliet. De 270 miljoen dollar dure ruimtetelescoop werd op 17 februari 2016 in de ruimte gebracht en zou gebruikt worden voor de studie van onder andere zwarte gaten.
Op maandag 28 maart 2016 liet het US Strategic Command’s Joint Space Operations Center, dat een onderdeel is van het Amerikaanse leger, weten dat er omstreeks 02u42 Belgische tijd kleine brokstukken werden gedetecteerd afkomstig van de Japanse Hitomi ruimtetelescoop, ook gekend als de ASTRO-H satelliet. De detectie van de brokstukken geeft aan dat er een ernstig probleem is met de satelliet als gevolg van een botsing met andere stukjes ruimteafval of een explosie aan boord van de ruimtetelescoop. Volgens specialisten is het momenteel nog te vroeg om de ruimtetelescoop als verloren af te schrijven aangezien in het verleden andere satellieten terug operationeel zijn geraakt nadat men de communicatie er had met verloren. Na het detecteren van de brokstukken ontving JAXA nog kortstondig signalen afkomstig van de 2,7 ton zware ruimtetelescoop waaruit blijkt dat deze niet volledig is vernield. Satellietwaarnemers op Aarde hebben ook laten weten dat Hitomi ongecontroleerd rond zijn as draait in een baan om de Aarde op een hoogte van ongeveer 560 kilometer. Op het moment van het wegvallen van de communicatie bevond de Hitomi ruimtetelescoop zich nog in zijn testfase. Er werd inmiddels een onderzoekscommissie ingesteld die de oorzaak van het probleem moet achterhalen en JAXA doet er momenteel alles aan om de communicatie met de ruimtetelescoop terug te herstellen.
Hitomi is een röntgensatelliet die werd gebouwd onder leiding van het Japanse ruimtevaartagentschap JAXA in samenwerking met meer dan zeventig wetenschappelijke instellingen uit Japan, de Verenigde Staten, Canada en Europa. Het ruimtetuig had bij zijn lancering van 2,7 ton en is hierdoor het zwaarste sterrenkundige observatorium dat Japan ooit in de ruimte bracht. De satelliet werd uitgerust met vier instrumenten en twee telescopen waarvan de High-Resolution Soft X-Ray Spectrometer (SXS) werd ontwikkeld door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA en de Canadian Astro-H Metrology System (CAMS). Dankzij deze vier instrumenten kan dit observatorium waarnemingen verrichten in een ruim gedeelte van het elektromagnetische spectrum, van zachte röntgenstraling van 300 eV tot harde röntgenstraling van 600.000 eV. Hierdoor is ASTRO-H veel gevoeliger voor röntgenlicht dan enkele van zijn voorgangers zoals de Advanced Satellite for Cosmology and Astrophysics (ASCA) satelliet die in 1993 werd gelanceerd. Röntgenastronomie is een zeer jonge tak binnen de sterrenkunde en bestudeert hemelobjecten aan de hand van de röntgenstraling die zij uitzenden of absorberen. Doordat de dampkring van de Aarde ons beschermd tegen röntgenstraling afkomstig uit het heelal werd het waarnemen van astronomische bronnen van röntgenstraling pas mogelijk met de komst van raketten en satellieten. Zo heeft een satelliet in de ruimte geen last van de absorptie van röntgenstraling door de atmosfeer en kunnen waarnemingen in de ruimte zeer lang worden uitgevoerd. Röntgenstraling wordt in het universum geproduceerd wanneer subatomaire deeltjes voldoende energie meekrijgen zoals bij sterrenexplosies, extreme magnetische velden en onder een extreme zwaartekracht. Japan heeft op vlak van röntgensterrenkunde een rijke ervaring aangezien het land sinds 1979 al vijf röntgensatellieten in de ruimte bracht.
