Hoewel astronomen de brokstukken van tientallen geëxplodeerde sterren in de Melkweg en nabijgelegen sterrenstelsels hebben gezien, is het vaak moeilijk om de tijdlijn van de ondergang van de ster te bepalen. Door de spectaculaire resten van een supernova in een naburig sterrenstelsel met NASA-telescopen te bestuderen, heeft een team van astronomen genoeg aanwijzingen gevonden om de klok terug te draaien.
Het supernovarestant, SNR 0519-69.0 (kortweg SNR 0519) genoemd, is het puin van een explosie van een witte dwergster. Nadat de ster een kritische massa had bereikt, door materie van een begeleidende ster weg te trekken of door samen te smelten met een andere witte dwerg, onderging hij een thermonucleaire explosie en werd hij vernietigd. Wetenschappers gebruiken dit type supernova, een zogenaamde Type Ia, voor een groot aantal wetenschappelijke studies, variërend van studies naar thermonucleaire explosies tot het meten van afstanden tot sterrenstelsels over miljarden lichtjaren. SNR 0519 bevindt zich in de Grote Magelhaense Wolk, een klein sterrenstelsel op 160.000 lichtjaar van de aarde. Deze samengestelde afbeelding toont röntgengegevens van NASA's Chandra X-ray Observatory en optische gegevens van NASA's Hubble Space Telescope. De röntgenstraling van SNR 0519 met lage, gemiddelde en hoge energie wordt respectievelijk in groen, blauw en paars weergegeven, waarbij sommige van deze kleuren elkaar overlappen om wit te lijken. Optische gegevens tonen de omtrek van het overblijfsel in rood en sterren rond het overblijfsel in wit.
Astronomen hebben de gegevens van Chandra en Hubble gecombineerd met gegevens van NASA's gepensioneerde Spitzer-ruimtetelescoop om te bepalen hoe lang geleden de ster in SNR 0519 explodeerde en om meer te weten te komen over de omgeving waarin de supernova plaatsvond. Deze gegevens bieden wetenschappers een kans om de film van de sterevolutie die zich sindsdien heeft afgespeeld "terug te spoelen" en na te gaan wanneer deze is begonnen. De onderzoekers vergeleken Hubble-beelden uit 2010, 2011 en 2020 om de snelheden te meten van het materiaal in de schokgolf van de explosie, die variëren van ongeveer 3,8 miljoen tot 5,5 miljoen mijl (9 miljoen kilometer) per uur. Als de snelheid aan de bovenkant van deze geschatte snelheden ligt, hebben de astronomen vastgesteld dat het licht van de explosie ongeveer 670 jaar geleden de aarde zou hebben bereikt, of tijdens de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk en het hoogtepunt van de Ming-dynastie in China.
Het is echter waarschijnlijk dat het materiaal sinds de eerste explosie is vertraagd en dat de explosie recenter plaatsvond dan 670 jaar geleden. De Chandra en Spitzer gegevens geven aanwijzingen dat dit het geval is. Astronomen ontdekten dat de helderste gebieden in röntgenstraling van het overblijfsel zich bevinden daar waar het langzaamst bewegende materiaal zich bevindt, en dat er geen röntgenstraling wordt geassocieerd met het snelst bewegende materiaal. Deze resultaten wijzen erop dat een deel van de drukgolf is ingeslagen in dicht gas rond het overblijfsel, waardoor het tijdens zijn reis is vertraagd. Astronomen kunnen aanvullende waarnemingen met Hubble gebruiken om nauwkeuriger te bepalen wanneer het tijdstip van de ondergang van de ster werkelijk moet worden vastgesteld.
Een artikel over deze resultaten is gepubliceerd in het augustusnummer van The Astrophysical Journal en een voordruk is hier beschikbaar. De auteurs van het artikel zijn Brian Williams (NASA's Goddard Space Flight Center (GSFC) in Greenbelt, Maryland); Parviz Ghavamian (Towson University, Towson, Maryland); Ivo Seitenzahl (University of New South Wales, Australian Defence Force Academy, Canberra, Australië); Stephen Reynolds (North Carolina State University (NCSU), Raleigh, NC); Kazimierz Borkowski (North Carolina State University, Raleigh, NC) en Robert Petre (GSFC). NASA's Marshall Space Flight Center beheert het Chandra-programma. Het Smithsonian Astrophysical Observatory's Chandra X-ray Center beheert de wetenschappelijke activiteiten vanuit Cambridge, Massachusetts, en de vluchtactiviteiten vanuit Burlington, Massachusetts.
Bron: NASA
