Nu alle ogen gericht zijn op de COP28 klimaatconferentie in Dubai, tonen nieuwe wetenschappelijke bevindingen opnieuw aan dat de klimaatcrisis zijn tol eist op Antarctica, een continent waarvan tot voor kort werd gedacht dat het beter bestand was tegen de onmiddellijke gevolgen van de stijgende temperaturen op aarde. Met behulp van satellietgegevens hebben wetenschappers ontdekt dat de ijsplaat die zich uitstrekt in de oceaan vanaf de Cadman-gletsjer op het westelijke Antarctische schiereiland is ingestort, waardoor de gletsjer werd blootgesteld aan ongewoon warm oceaanwater, waardoor de gletsjer versnelde en zich snel terugtrok.
Het onderzoek, dat vandaag gepubliceerd is in Nature Communications, beschrijft hoe een team wetenschappers van de Universiteit van Leeds, Lancaster University, ENVEO, de Universiteit van Delaware en de British Antarctic Survey gegevens van negen verschillende satellietmissies gebruikten, waaronder ESA's CryoSat en Europa's Copernicus Sentinel-1, samen met metingen ter plaatse om in kaart te brengen hoe de drijvende ijsplaat en de gletsjer veranderden. Ze ontdekten dat de gletsjer zich tussen november 2018 en mei 2021 maar liefst acht kilometer terugtrok, na ongeveer 50 jaar stabiel te zijn geweest. Ze concluderen dat ongewoon hoge oceaanwatertemperaturen rond het westelijke Antarctische schiereiland in 2018-2019 het Cadman gletsjersysteem hebben aangezet tot drastische veranderingen.
Benjamin Wallis van de Universiteit van Leeds, die het onderzoek leidde, legt uit: "Door de Cadman-gletsjer met satellieten te volgen, zagen we dat hij in 2018 enorm begon te versnellen en toen we de gegevens van oceaanheranalyses onderzochten, ontdekten we dat de wateren in de buurt op dat moment tot 2°C warmer waren dan gemiddeld. "We denken dat het warmere water geleidelijk aan de Cadman Ice Shelf begon aan te tasten vanaf het begin van de jaren 2000, maar mogelijk al vanaf de jaren 1970. "Het warmere water bevond zich niet alleen aan het oppervlak van de oceaan, maar ook diep in de waterkolom. Dit warmere water reikte mogelijk tot waar de ijsplaat aan de zeebodem vastzat. Het resultaat was dat de ijsplaat van onderaf smolt, wat we konden waarnemen met satellietgegevens." Ijsplaten, die zich uitstrekken van gletsjers op het land, drijven op het oceaanoppervlak en bereiken soms de oceaanbodem waar ze kunnen worden verankerd, of aan de grond worden gezet. Het is belangrijk dat ijskappen als een steun fungeren en de stroom van de gletsjer naar de zee afremmen.
De Cadman Ice Shelf werd zo dun dat hij de gletsjer niet langer kon tegenhouden. In 2019 brak de ijsplaat los van de aanslibbingszone, waardoor het anker uitgleed en de Cadman-gletsjer sneller kon gaan en meer ijs in zee kon afvoeren. Volgens dit nieuwe onderzoek bevindt de Cadman-gletsjer zich nu in een staat van 'substantiële dynamische onbalans'. Het ijs op de gletsjer is steeds dunner geworden en verliest jaarlijks 20 meter hoogte, wat overeenkomt met het hoogteverlies van een gebouw van vijf verdiepingen per jaar. En elk jaar verdwijnt er ongeveer 2,16 miljard ton ijs van de Cadman gletsjer in de oceaan. "Vreemd genoeg reageerden naburige gletsjers op dit deel van het westelijk Antarctisch Schiereiland niet op dezelfde manier, wat belangrijke lessen kan opleveren voor de manier waarop we beter kunnen voorspellen hoe klimaatverandering dit belangrijke en gevoelige poolgebied zal blijven beïnvloeden," merkte Benjamin Wallis op.
De onderzoekers zeggen dat wat er is gebeurd met de Cadman-gletsjer kan worden gezien als een voorbeeld van een 'glaciologisch omslagpunt', waarbij een systeem in een stabiele toestand één of twee paden kan inslaan op basis van een verandering in een omgevingsparameter. In 2018 werd een omslagpunt bereikt door de komst van ongewoon warm oceaanwater, waardoor de ijsplaat loskwam van de grond. Het bereiken van dit omslagpunt zorgde ervoor dat de Cadman gletsjer zijn ijsafvoer in 13 maanden met 28% verhoogde. Prof. Michael Meredith, van de British Antarctic Survey en een van de auteurs van het artikel, zei: "We weten al enige tijd dat de oceaan rond Antarctica snel opwarmt en dat dit een aanzienlijke bedreiging vormt voor gletsjers en de ijskap, met gevolgen voor de wereldwijde zeespiegelstijging. "Wat dit nieuwe onderzoek laat zien is dat ogenschijnlijk stabiele gletsjers heel snel kunnen veranderen, instabiel worden bijna zonder waarschuwing, en dan dunner worden en zich heel sterk terugtrekken.
"Dit benadrukt de noodzaak van een uitgebreid netwerk voor oceaanobservatie rond Antarctica, vooral in gebieden dicht bij gletsjers die bijzonder moeilijk te meten zijn." Mark Drinkwater van ESA voegt hieraan toe: "Opnieuw zien we dat Antarctica gevoeliger is voor veranderingen dan we een paar jaar geleden dachten. Het is noodzakelijk dat we dit kwetsbare continent en de omringende oceanen blijven monitoren. We kunnen de volledige omvang van dergelijke veranderingen alleen vastleggen met pan-Antarctische metingen die gedurende tientallen jaren door satellieten zijn verkregen. "Gelukkig hebben we missies zoals CryoSat en Copernicus Sentinel-1 in een baan om de aarde, maar wat nog belangrijker is, we ontwikkelen nieuwe satellietmissies zoals de Copernicus Sentinel Expansion Mission Cristal en Sentinel-1 Next Generation om dit soort metingen in de toekomst voort te zetten, te ondersteunen en te verbeteren."
Bron: ESA
