In een vandaag gepubliceerd rapport staat dat het ijsverlies van Groenland en Antarctica sinds de jaren negentig is vervijfvoudigd en nu verantwoordelijk is voor een kwart van de zeespiegelstijging. Het lijdt geen twijfel dat onze poolijskappen door de klimaatverandering smelten, waardoor de zeespiegel stijgt en kustgebieden over de hele wereld gevaar lopen. Sinds 1992, toen met satellietgegevens over het smelten van de ijskappen werd begonnen, hebben de ijskappen elk jaar ijs verloren.
De hoogste smeltsnelheden hebben zich het afgelopen decennium voorgedaan. Wetenschappers gebruiken gegevens van satellieten zoals ESA's CryoSat en Copernicus Sentinel-1 van de Europese Unie om veranderingen in het ijsvolume en de ijsstroom te meten, alsook satellieten die informatie over de zwaartekracht leveren, om uit te zoeken hoeveel ijs er verloren gaat.
Een team wetenschappers verzamelt deze gegevens in de Ice Sheet Mass Balance Intercomparison Exercise (IMBIE), die wordt gefinancierd door ESA en NASA. Dit wordt op grote schaal gebruikt, onder meer door de Internationale Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC), om de klimaatcrisis te begrijpen en erop te reageren. Volgens de laatste IMBIE-evaluatie, die vandaag is gepubliceerd, zullen de poolijskappen tussen 1992 en 2020 7560 miljard ton ijs verliezen - gelijk aan een ijsblokje van 20 km aan weerszijden.
De poolijskappen hebben samen in elk jaar van het satellietrecord ijs verloren, en de zeven hoogste smeltjaren vonden plaats in het laatste decennium. Het smelten piekte in 2019, toen de Groenlandse en Antarctische ijskappen maar liefst 612 miljard ton ijs verloren. Dit werd aangedreven door de zomerhittegolf in het Noordpoolgebied, waardoor dat jaar een recordhoeveelheid van 444 miljard ton ijs van Groenland verloren ging. Antarctica verloor 168 miljard ton ijs - het zesde hoogste recordjaar - als gevolg van de voortdurende versnelling van de gletsjers in West-Antarctica en een recordafsmelting van het Antarctisch Schiereiland. De Oost-Antarctische ijskap bleef vrijwel in evenwicht, zoals gedurende het hele satelliettijdperk. Het smelten van de polaire ijskappen heeft geleid tot een stijging van het mondiale zeeniveau met 21 mm sinds 1992. IJsverlies van Groenland is verantwoordelijk voor bijna tweederde (13,5 mm) van deze stijging, en ijsverlies van Antarctica voor het andere derde (7,4 mm).
Begin jaren 1990 was het smelten van de ijskappen slechts verantwoordelijk voor een klein deel (5,6%) van de zeespiegelstijging. Sindsdien is het smelten echter vervijfvoudigd, en nu zijn ze verantwoordelijk voor meer dan een kwart (25,6%) van alle zeespiegelstijgingen. Als de ijskappen in dit tempo massa blijven verliezen, voorspelt het IPCC dat ze tegen het einde van de eeuw tussen 148 en 272 mm zullen bijdragen tot het wereldgemiddelde van de zeespiegel. Inès Otosaka, van de Universiteit van Leeds in het Verenigd Koninkrijk, die de IMBIE-studie leidde, zei: "Het verlies aan ijs van Groenland en Antarctica is in de loop van de satellietgegevens snel toegenomen en draagt nu in belangrijke mate bij tot de stijging van het zeeniveau. Voortdurende monitoring van de ijskappen is essentieel om hun toekomstige gedrag in een opwarmende wereld te voorspellen en zich aan te passen aan de bijbehorende risico's waarmee kustgemeenschappen over de hele wereld zullen worden geconfronteerd."
Dit is nu de derde evaluatie van het ijsverlies door het IMBIE-team en is mogelijk dankzij de voortdurende samenwerking tussen de ruimtevaartagentschappen en de wetenschappelijke gemeenschap. De afgelopen jaren hebben de ESA en de NASA een speciale inspanning geleverd om nieuwe satellietmissies te lanceren waarmee de poolgebieden kunnen worden bewaakt. Het IMBIE-project heeft hiervan geprofiteerd om regelmatiger updates te produceren, en voor het eerst is het nu mogelijk om elk jaar de verliezen van de poolijskappen in kaart te brengen. Andrew Shepherd, van de Northumbria University en oprichter van IMBIE, verklaarde: "Na tien jaar werk zijn we eindelijk in het stadium waarin we onze beoordelingen van de massabalans van de ijskappen voortdurend kunnen bijwerken dankzij satellieten die de ijskappen meten en monitoren."
Bij deze derde evaluatie van het IMBIE-team was een team van 68 poolwetenschappers van 41 internationale organisaties betrokken, die gebruik maakten van metingen van 17 satellietmissies, waaronder, voor het eerst, van de GRACE Follow-On zwaartekrachtmissie. De beoordeling zal nu jaarlijks worden bijgewerkt om ervoor te zorgen dat de wetenschappelijke gemeenschap beschikt over de meest recente ramingen van het verlies aan poolijs.
Diego Fernandez van ESA: "Dit is een nieuwe mijlpaal in het IMBIE-initiatief en een voorbeeld van hoe wetenschappers hun inspanningen kunnen coördineren om de evolutie van ijskappen vanuit de ruimte te beoordelen en zo unieke en tijdige informatie te verschaffen over de omvang en het begin van veranderingen. "De nieuwe jaarlijkse beoordelingen zijn een stap voorwaarts in de manier waarop IMBIE zal helpen bij het monitoren van deze kritieke gebieden, waar we een punt hebben bereikt waarop abrupte veranderingen niet langer kunnen worden uitgesloten."
Mark Drinkwater van ESA voegde daaraan toe: "Al meer dan 13 jaar speelt onze CryoSat-missie een hoofdrol bij het meten van veranderingen in poolijs. "Om de voortzetting op lange termijn van de radarhoogtemetingen en topografische veranderingen veilig te stellen, ontwikkelen we momenteel de CRISTAL-missie, een Copernicus Sentinel Expansion Mission, om de gegevens van CryoSat en eerdere missies te verbeteren en uit te breiden."
IMBIE wordt ondersteund door het programma Earth Observation Science for Society van NASA en ESA en het Climate Change Initiative, dat langlopende satellietobservatiegegevens aan de studie heeft bijgedragen. Gegevens over beide ijskappen afkomstig van meerdere missies geven een consistent beeld van de veranderingen van de jaren negentig tot nu.
Bron: ESA
