De Zon is ongetwijfeld het meest bekende en waargenomen hemellichaam aan onze hemel. Toch kan het waarnemen van onze ster heel wat schade veroorzaken indien men niet de juiste middelen gebruikt. Door echter gebruik te maken van een simpele filter kan je prachtige beelden maken van de Zon en van zonnevlekken. Dankzij dit uitgebreid artikel kan je leren hoe je de Zon het beste kan fotograferen met een digitale spiegelreflexcamera (DSLR).
Gebruik altijd een zonnefilter!
Het allerbelangrijkste wat je moet weten alvorens je probeert om de Zon te fotograferen, is dat je nooit doorheen een fototoestel, verrekijker of ander optisch instrument mag kijken dat rechtstreeks naar de Zon mag is gericht zonder het gebruik van speciale filters. Indien men dit toch doet, kan dit het netvlies van het menselijk oog onherstelbaar beschadigen met blindheid tot gevolg. Zelfs tijdens een zonsverduistering mag je niet naar de Zon kijken doorheen een fototoestel of verrekijker zonder speciale filter. Voorzichtigheid is dus altijd aangeraden! Indien men de Zon veilig wil fotograferen met een digitale spiegelreflexcamera moet men dus gebruik maken van een zonnefilter. Een vaak gebruikte en goedkope filter die men hiervoor kan gebruiken, is de zogeheten ‘mylar’ filter. Een veel verkocht en gebruikt type van mylar zonnefilter dat wereldwijd bekend is, is de Baader AstroSolar folie die je bij elke online astroshop kan kopen. Deze folie kan je vervolgens knippen in de vorm die jij wil en kan je vastmaken op allerlei onderdelen zoals objectieven voor fototoestellen, lenzen van verrekijkers of openingen van telescopen. Naast de mylar folie bestaan er ook echte zonnefilters die je met rubberen schroeven kan vastmaken aan je objectief of telescoop.
Eenmaal je de filter voor het objectief hebt geplaatst, kan je de camera veilig naar de Zon richten. Zorg ervoor dat de filter/folie stevig is vastgemaakt aan het objectief zodat dit tijdens het waarnemen niet kan loskomen. Let echter wel op dat de folie niet te hard is aangespannen aangezien dit de beeldkwaliteit doet verminderen. Kortom, ook al klinkt het onlogisch... een zonnefilter werkt het best wanneer de folie los in de houder hangt of niet te hard is aangespannen. Om zo gemakkelijk mogelijk te werken, gebruik je best een stevig statief en gebruik je, indien uw camera hierover beschikt, best de live-view mogelijkheid zodat je niet met je ogen door de view-finder hoeft te kijken. Om de Zon zo goed mogelijk te fotograferen, gebruik je best ook een teleobjectief zodat je met een mooie vergroting de zonneschijf mooi kan in beeld brengen. Hoe groter de vergroting, hoe duidelijker zonnevlekken op de zonneschijf zichtbaar worden. Wanneer je echter gebruik maakt van een teleobjectief zal je meteen merken dat het vinden van de Zon heel wat moeilijker wordt aangezien het zoekveld veel kleiner wordt. Doorheen een filter zal de hemel ook heel donker kleuren met één uitzondering, de Zon. Eenmaal je de Zon in beeld hebt, kan je best manuele scherpstelling toepassen aangezien automatische scherpstelling hier niet altijd zal functioneren met als gevolg de camera continu zal proberen scherpstellen.
Sluitertijd, diafragma en ISO
Alvorens we nu een foto van de Zon nemen, moeten we ook nog rekening houden met de sluitertijd. Je zal merken dat de Zon zich in het beeldveld van de camera zeer snel voortbeweegt waardoor lange sluitertijden voor onscherpe beelden zorgen (bewegingsonscherpte). Een handige tip om dit te vermijden, is om de ISO-waarde te verhogen waardoor de sluitertijd korter wordt en er geen bewegingsonscherpte kan optreden. Probeer ook een diafragma te nemen dat ligt tussen f8 en f16. Om de beelden zo scherp mogelijk te kunnen maken, gebruik je best ook een remote control (afstandsbediening) aangezien het duwen en loslaten van de ontspanknop voor extra trillingen kan zorgen. Een extra handig hulpmiddel dat je kan gebruiken als je de Zon probeert te fotograferen, is het histogram. Het histogram van een digitale spiegelreflexcamera is een grafiek dat de verdeling van het licht laat zien en dat aangeeft hoeveel pixels donker, licht of neutraal zijn. Zo moet je bij het fotograferen van de Zon proberen om de heldere tinten niet te laten overbelichten (clippen). Indien dit toch gebeurd (de grafiek raakt de rechterrand), zal is er data verloren gegaan en zal er in dit geval geen detail meer zitten in de witte (heldere) delen. Wanneer we nu uiteindelijk een foto van de zonneschijf hebben gemaakt, zal je zien dat de Zon wit kleurt tegenover een donkere achtergrond. Om de kleur van de zonneschijf aan te passen, moet je de witbalans aanpassen bij de instellingen op je DSLR-camera of bij het nabewerken van je foto's in een fotobewerkingsprogramma zoals Photoshop of Lightroom. De witbalans wordt ook de ‘kleurtemperatuur ‘genoemd en wordt in de camera weergegeven als Kelvin. Hoe hoger de Kelvin waarde (het getal), hoe blauwer het licht. Dankzij digitale DSLR-camera’s krijgen we de foto meteen te zien en kan je zoveel mogelijk opnamen maken als je wil met steeds andere instellingen.
Net zoals bij alle andere vormen van fotografie vraagt astrofotografie ook veel oefening. Hoe meer je oefent om de Zon te fotograferen hoe beter de resultaten zullen worden. Wacht dus niet tot het laatste moment voor een zonsverduistering om de Zon fotograferen maar probeer dit al enkele dagen eerder wanneer de Zon hoog aan de hemel staat. Eenmaal je de techniek onder de knie hebt, zal je merken dat je met een simpele zonnefilter aan echte astrofotografie kan doen en dat de toepassingen oneindig zijn. Zo kan je spectaculaire zonnevlekken fotograferen, een passage van een vliegtuig of het internationale ruimtestation ISS voor de zonneschijf of een speciale gebeurtenis zoals een zonsverduistering.
Samenvatting:
- Gebruik een zonnefilter/folie
- Gebruik een degelijk statief
- Indien mogelijk maak gebruik van live-view
- Pas manuele scherpstelling toe
- Vermijd lange sluitertijden
- Gebruik hogere ISO-waarden
- Diafragma tussen f8 en f16
- Neem foto's met behulp van een remote control
- Controleer je opname in het histogram
Waar kan ik een zonnefilter/folie kopen?
- Astromarket - https://www.astromarket.org
- Astroshop Urania - http://www.astroshopurania.be
- Robtics - http://www.robtics.nl
