Op deze spectaculaire groothoekopname is een kronkelige donkere wolk van kosmisch stof te zien, die wordt aangelicht door het felle schijnsel van nieuwe sterren.
Foto: ESO

Op deze spectaculaire groothoekopname is een kronkelige donkere wolk van kosmisch stof te zien, die wordt aangelicht door het felle schijnsel van nieuwe sterren. Deze dichte wolk is een stervormingsgebied dat Lupus 3 wordt genoemd. Hier worden uit samentrekkende massa's gas en stof oogverblindend hete sterren geboren. De foto bestaat uit opnamen die zijn gemaakt met de VLT Survey Telescope en de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop en is de meest detailrijke die tot nu toe van dit gebied is gemaakt.

Het stervormingsgebied Lupus 3 ligt in het sterrenbeeld Schorpioen, op slechts 600 lichtjaar van de aarde. Het maakt deel uit van een groter complex, de zogeheten Lupus Wolken, dat zijn naam ontleent aan het naburige sterrenbeeld Lupus (Wolf). De wolken lijken op opzwellende rookpluimen die donker afsteken tegen een achtergrond van miljoenen sterren, maar in werkelijkheid gaat het om een donkere nevel. Nevels zijn grote complexen van gas en stof die zich tussen de sterren uitstrekken, soms over honderden lichtjaren. Waar veel nevels spectaculair worden aangelicht door de intense straling van hete sterren, verhullen donkere nevels het licht van de hemellichamen die zij omsluiten. Ze worden ook wel absorptienevels genoemd, omdat ze bestaan ​​uit koude, dichte stofdeeltjes die licht dat door de wolk trekt absorberen en verstrooien. Beroemde voorbeelden van donkere nevels zijn de Kolenzaknevel en het Grote Rif, die omvangrijk genoeg zijn om met het blote oog zichtbaar te zijn, pikzwart afgetekend tegen de heldere Melkweg.

Lupus 3 is onregelmatig van vorm: hij lijkt op een misvormde kosmische slang. Op deze foto is het een gebied van contrasten, met dikke donkere banen die afsteken tegen de gloed van de helderblauwe sterren in het midden. Net als de meeste donkere nevels, is Lupus 3 een actief stervormingsgebied, voornamelijk bestaande uit protosterren en zeer jonge sterren. Verstoringen in de omgeving kunnen ertoe leiden dat de dichtere delen van de nevel onder invloed van hun eigen zwaartekracht samentrekken, waardoor de temperatuur en de druk in hun inwendige oploopt. Uiteindelijk leiden de extreme omstandigheden in het hart van zo’n ‘instortende’ wolk tot de geboorte van een protoster. De twee heldere sterren in het midden van deze foto hebben precies dit proces doorlopen. Eerder in hun bestaan werd de straling die ze uitzonden grotendeels tegengehouden door de dikke sluier van hun moedernevel en waren ze alleen waarneembaar op infrarode en radiogolflengten. Maar naarmate ze warmer en feller werden, veegden ze met hun intense straling en sterke sterrenwinden het gas en stof uit hun omgeving weg, waardoor ze glorieus tevoorschijn konden komen uit hun sombere kraamkamer om licht in de duisternis te scheppen.

Deze twee sterren zijn nog erg jong – zó jong dat de kernfusie in hun hart nog niet op gang is gekomen. In plaats daarvan wordt hun helderheid veroorzaakt door de omzetting van de bij hun samentrekking vrijkomende zwaartekrachtsenergie in warmte. Het onderzoek van nevels als deze is van cruciaal belang voor het begrijpen van het stervormingsproces. Aangenomen wordt dat onze zon meer dan vier miljard jaar geleden is geboren in een stervormingsgebied dat veel weg had van Lupus 3. Als een van de dichtstbijzijnde stellaire kraamkamers is Lupus 3 al heel vaak het onderwerp van onderzoek geweest. In 2013 legde de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili een kleiner beeld van zijn donkere rookachtige kolommen en heldere sterren vast (eso1303).

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 1802

Het gebeurde toen

De Duitse astronoom Heinrich Wilhelm Matthias Olbers ontdekt de planetoïde 2 Pallas. Dit was de tweede planetoïde die ooit werd ontdekt. De planetoïde 2 Pallas beweegt zich in een baan om de Zon op een afstand van ongeveer 416 miljoen kilometer en is ongeveer 550 kilometer groot. Deze ruimterots werd genoemd naar Pallas uit de Griekse mythologie, de dochter van Zeus en beschermgodin van de stad Athene. Foto: NASA

Ontdek meer gebeurtenissen

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken