Saljoet 4 (DOS-4)

Saljoet 4, ook gekend onder de benaming 'DOS-4', maakte deel uit van het Russische Saljoet ruimteprogramma en was het vierde ruimtestation dat werd ontworpen en gebouwd door de Sovjet-Unie. Dit civiele ruimtestation werd op 26 december 1974 probleemloos in een baan om de Aarde gebracht vanop de Bajkonoer lanceerbasis waarna dit ruimtestation tweemaal langdurig werd bemand. Saljoet 4 was oorspronkelijk een copy van zijn voorganger, Saljoet 3, maar in tegenstelling tot zijn voorganger bleek het verdere verloop van dit ruimtestation wel een groot succes te zijn.

Saljoet 4 had een totale lengte van 15,8 meter en woog bij het lanceren 18,9 ton. Net als bij zijn voorgangers beschikte het Saljoet 4 ruimtestation over één toegangspoort waaraan bemande Sojoez ruimtecapsules zich konden aan vasthechten. Binnenin het ruimtestation konden drie ruimtevaarders leven en werken in een omgeving die ongeveer 90 kubieke meter groot was. Het ruimtestation bestond, net als zijn voorgangers, uit één grote module die binnenin was opgedeeld in verschillende compartimenten. Om de bemanning zo min mogelijk te belasten met het besturen van dit ruimtestation werd Saljoet 4 uitgerust met een automatisch navigatie- en standregelingssysteem. Daarnaast beschikte dit ruimtestation ook over een fietstrainer en een loopband zodat de kosmonauten zo weinig mogelijk spierverslapping en botontkalking zouden krijgen als gevolg van langdurige gewichtloosheid. Dankzij de drie zonnepanelen aan de buitenzijde van dit ruimtestation, die een totale oppervlakte hadden van 60 vierkante meter, kon men maximum 4 kW aan energie opwekken. Deze energie was ondermeer nodig was voor om de verschillende wetenschappelijke experimenten aan boord van Saljoet 4 te kunnen uitvoeren. Onder de wetenschappelijke instrumenten aan boord van Saljoet 4 bevonden zich een zonnetelescoop (OST-1), twee röntgentelescopen (Filin en RT-4), een multispectrale camera voor onderzoek naar stof in de atmosfeer, een detector voor micro-meteorieten (MMK-1), een een spectrometer voor onderzoek aan de ozonlaag (SSP-2) en een mini broeikas voor de studie van plantengroei in gewichtloosheid (Oasis 1M). Saljoet 4 werd op 26 december 1974 in de ruimte gebracht door middel van een krachtige Proton-K draagraket. Het ruimtestation werd probleemloos uitgezet in een lage baan om de Aarde op een hoogte van 350 kilometer.

Sojoez 17

Op 11 januari 1975 werd de eerste crew richting Saljoet 4 gelanceerd tijdens de Sojoez 17 missie. De twee kosmonauten, Georgi Grechko en Aleksei Gubarev, voerden op 12 januari een manuele koppeling uit met Saljoet 4 waarna de twee het ruimtestation in een baan om de Aarde betraden. Beide kosmonauten werkten tijdens hun verblijf aan boord van dit ruimtestation dagelijks tussen de 15 en 20 uur. Ook voerden de twee elke dag meer dan twee uur sportoefeningen uit. Op 16 januari 1975 werd de Orbiting Solar Telescope (OST-1) voor het eerst gebruikt maar kort hierna stelde men vast dat de hoofdspiegel van deze telescoop kapot was aangezien deze direct naar de Zon werd gericht. Uiteindelijk slaagden de twee kosmonauten er toch nog in om deze zonnetelescoop te herstellen. Tijdens de Sojoez 17 missie werd aan boord van Saljoet 4 voor het eerst ook een vernieuwde teleprinter gebruikt zodat men de kosmonauten niet steeds stoorde tijdens hun werk wanneer men met hen wou communiceren. Op 7 februari 1975 startten Grechko en Gubarev uiteindelijk met de voiorbereidingen om Saljoet 4 te verlaten waarna ze twee dagen later probleemloos terugkeerden naar de Aarde aan boord van de Sojoez 17 terugkeercapsule. Dankzij het lange verblijf van Georgi Grechko en Aleksei Gubarev aan boord van Saljoet 4 en hun astronomisch onderzoek werd deze ruimtemissie omschreven als een groot succes.

Sojoez 18

Nadat de Sojoez 17 bemanning was teruggekeerd naar de Aarde op 10 februari 1975 werd op 24 mei 1975 de Sojoez 18 bemanning gelanceerd vanop de Bajkonoer lanceerbasis in Kazachstan. Aan boord van de Sojoez 18 ruimtecapsule bevonden zich de kosmonauten Pyotr Klimuk en Vitali Sevastyanov. Net als hun voorgangers koppelden de twee ruimtevaarders zich twee dagen na hun lancering succesvol aan het Saljoet 4 ruimtestation. Eenmaal aan boord van het ruimtestation werden oudere experimenten en apparatuur vervangen en werd begonnen met het uitvoeren van nieuwe experimenten. Op 29 en 30 mei 1975 voerden de twee kosmonauten biologisch en medische experimenten uit en werd de een mini broeikas voor de studie van plantengroei in gewichtloosheid (Oasis 1M) voor het eerst gebruikt. Met dit instrument probeerde men ondermeer planten te laten groeien aan boord van het ruimtestation. Toen de twee kosmonauten op 23 juni 1975 het toenmalige Russische duurrecord braken, voerden zij extra medische experimenten uit. Gedurende hun verblijf aan boord van het Saljoet 4 ruimtestation namen Pyotr Klimuk en Vitali Sevastyanov ook ongeveer 2 000 foto’s van de Aarde en ongeveer 600 van de Zon. De Sovjet-Unie maakte op 3 juli 1975 bekend dat de Sojoez 18 bemanning langer dan voorzien aan boord van Saljoet 4 zou blijven door het aankomende Apollo-Sojoez Test Project (ASTP). Om conflicten te vermijden werd de Sojoez 18 missie gecontroleerd en opgevolgd vanuit het oude Russische Crimean Control Center terwijl de Sojoez 19 missie, die deel uitmaakte van het ASTP-project, werd gevolgd vanuit het Kaliningrad Control Center. Dit was de eerste maal in de geschiedenis dat de Sovjets twee niet-gerelateerde ruimtemissies uitvoerden op hetzelfde moment. Toen het Saljoet 4 ruimtestation in juli 1975 te maken kreeg met enkele technische probleempjes werd het duidelijk dat dit ruimtestation zijn einde naderde. Op 24 juli 1975 werd de Sojoez 18 ruimtecapsule klaargemaakt voor de terugkeer naar de Aarde en de twee kosmonauten bereidden het ruimtestation voor op de komst van een eerste onbemande Sojoez (Sojoez 20). Na een ruimtemissie die 62 dagen en 23 uur duurde keerden Pyotr Klimuk en Vitali Sevastyanov op 26 juli 1975 veilig terug naar de Aarde. De landing van de Sojoez 18 terugkeercapsule werd door de Sovjets ook uitgezonden op telesvisie. Na de terugkeer ondervonden de Russische wetenschappers en de kosmonauten wat de gevolgen van langdurige gewichtloosheid zijn aangezien het een week duurde eer de twee ruimtevaarders volledig waren hersteld

Sojoez 20

Op 17 november 1975 werd de onbemande Sojoez 20 ruimtecapsule gelanceerd vanop de Bajkonoer lanceerbasis in Kazachstan. Met deze onbemande ruimtemissie wou de Sovjet-Unie de Sojoez ruimtecapsule langdurig en tot het uiterste testen. De onbemande Sojoez 20 hechtte zichna de lancering succesvol vast aan het Saljoet 4 ruimtestation waar het maar liefst drie maanden aan gekoppeld bleef. Aan boord van de Sojoez 20 bevonden zich biologische experimenten waaronder levende organismen die drie maanden lang werden blootgesteld aan gewichtloosheid. De onbemande Sojoez 20 terugkeercapsule keerde uiteindelijk op 16 februari 1975 terug naar de Aarde.

Einde van Saljoet 4

Het succesvolle Saljoet 4 ruimtestation brandde op 3 februari 1977 op in de atmosfeer van de Aarde. Gedurende zijn 770-dagen durende verblijf in de ruimte was dit ruimtestation 92 dagen bemand en maakte het 12 444 omwentelingen om de Aarde. Door de vele wetenschappelijke experimenten en de twee succesvolle langdurige bemande ruimtemissies werd Saljoet 4 dan ook omschreven als een groot succes.